Türkiye'de polimer ithalatı ve yerli üretimi ile ilgili 2023 sonuçları

Ekonomide genel durum

Türkiye'nin GSYH'sı 2022'deki %5,5’lik büyümenin ardından, 2023'te %4,5 oranında büyüdü. Aynı zamanda ekonomi, dördüncü çeyrekte %4 oranında büyüyerek, olası bir büyüme hakkında yazan uzmanların %3,5'lik ortak tahminlerini aşmıştır.

Başlıca olaylar ve rakamlar:

• Tüketici fiyatları yıl içinde %64,77 oranında artmıştır. Hükümet, kilit faiz oranının kademeli olarak artırılmasına rağmen (Aralık ayında %42,5'e yükseltildi) tüm yıl boyunca enflasyonu dizginleyemedi.
• Yılsonu itibariyle işsizlik oranı %8,8 (3 milyondan biraz fazla kişi) olarak gerçekleşmiş ve dördüncü çeyrekte Temmuz-Eylül dönemine kıyasla %0,4 oranında azalmıştır. İşgücünün %14,6'sı tarımda, %20,8'i sanayide, %6,4'ü inşaat sektöründe ve %58,2'si hizmet sektöründe istihdam edilmiştir.
• Türkiye'den yapılan ihracat (antrepolar ve serbest bölgeler hariç muhasebe sisteminde) 2022 yılına kıyasla %1,2 azalarak 232,31 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir. İthalat %0,9 düşüşle 339,58 milyar dolara geriledi.
• Almanya ihracatta ilk sırada yer almaktadır. İlk 5'te ayrıca ABD, Irak, Birleşik Krallık ve İtalya yer aldı. Bu beş ülke tüm ihracatın %28,8'ini oluşturmuştur.
• Rusya ithalat açısından ilk sırada yer almaktadır. Rusya yıl boyunca Türkiye'ye 45,6 milyar dolar değerinde mal tedarik etmiştir. Çin, Almanya, İsviçre ve Amerika Birleşik Devletleri de ilk 5'e girmeyi başardı. Bu beş ülke, tüm ithalatın %42,8'ini gerçekleştirdi.
• Türkiye'de konut satışları bir önceki yıla göre %17,5 oranında düşmüştür. İstanbul, Ankara ve İzmir satışların neredeyse üçte birini oluşturuyor.

İthalat rekorları

ChemOrbis istatistiklerine göre, Türkiye'nin polimer ithalatı 2023 yılında 2022'ye kıyasla %5 artışla 6,3 milyon tona yaklaşarak rekor seviyeye ulaştı. Lineer alçak yoğunluklu polietilen (LLDPE), yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE), polivinil klorür (PVC) ve ABS plastik ithalatı beklentileri aşarak yeni zirveler görürken, polipropilen (PP) ve alçak yoğunluklu polietilen (LDPE) sevkiyatlarındaki büyüme daha mütevazı oldu. En büyük polimer ihracatçıları Suudi Arabistan, Güney Kore, ABD, Rusya ve Mısır oldu.

Polipropilen (PP) ithalatı 2022'ye kıyasla %4 artışla 2,5 milyon tona yaklaştı, ancak 2021'deki rekor seviyenin biraz altında kaldı. Suudi Arabistan, tüm polipropilen türlerinde ithalatın aslan payını oluşturdu. Böylece, homopolipropilen ithalatı bir önceki yıla göre %4 artarak yaklaşık 2 milyon tona ulaştı. 803,67 bin ton ile Suudi Arabistan Türkiye'nin en büyük tedarikçisi olmaya devam ederken, bu ülkeyi Rusya (344,12 bin ton), Güney Kore (221,27 bin ton), Mısır (172,36 bin ton) ve Umman (57,15 bin ton) izledi. 2023 yılında Türkiye'ye 455 bin ton polipropilen kopolimer ithal edilmiştir. Bu bir önceki yıla göre %5'lik bir artış olup 2012'den bu yana en yüksek seviyedir. Suudiler, Türkiye'ye bu polimer hammaddesinden 145,08 bin ton tedarik ederken, onu Güney Kore (72,92 bin ton) ve Belçika (47,85 bin ton) takip etti.

Toplam polietilen (PE) ithalatı 2023 yılında bir önceki yıla göre %10 artarak 2,3 milyon ton ile tüm zamanların rekor hacmine ulaştı. İran, oyuncuların "fiyatların kabul edilemez derecede düşük olmasından" şikayet etmesine rağmen en büyük tedarikçiler arasındaki yerini korumayı başardı.

Alçak yoğunluklu polietilen (LDPE) ithalatı %3,5 artışla 355 bin tona yükseldi. 55,5 bin ton ile Suudi Arabistan en büyük ihracatçı olurken, onu İran (34,2 bin ton) ve ABD (30,55 bin ton) izledi.

Lineer alçak yoğunluklu polietilen (LLDPE) ithalatı yıllık %6 artışla yaklaşık 740 bin tona ulaştı. 2002 yılından bu yana en yüksek seviyeye ulaşan ithalatta Suudi Arabistan 226,93 bin ton ile en büyük tedarikçi olurken, onu ABD (224,88 bin ton) ve İran (53,58 bin ton) takip etti.

Yüksek yoğunluklu polietilen (HDPE) ithalatı 2023 yılında bir önceki yıla göre %17 artışla 1,2 milyon tona ulaşarak rekor kırdı. 243,32 bin ton ile Suudi Arabistan bir numaralı tedarikçi olurken, onu İran (158,83 bin ton) ve Güney Kore (117,84 bin ton) takip etti.

Türkiye'nin 2023 yılı polivinil klorür (PVC) ithalatı bir önceki yıla kıyasla %11 artarak 936,35 bin ton ile yeni bir rekor kırdı. 2013 yılında kaydedilen bir önceki rekorda ABD, Mısır ve Fransa sırasıyla 191,78 bin ton, 129,96 bin ton ve 102,22 bin ton ile ilk üç tedarikçi konumundaydı.

Türkiye geçen yıl 2022 yılına kıyasla yaklaşık %22 artışla 153 bin ton polistiren (PS) ithal etti. 34,19 bin ton ile Güney Kore en büyük tedarikçi olurken, onu Belçika (30,81 bin ton) ve Tayvan (18,91 bin ton) izledi.

Türkiye'ye yapılan yabancı polistiren köpük (EPS) sevkiyatları yedi yıllık düşüş eğiliminin ardından bir önceki yıla göre %68 artarak 37 bin tona yükseldi. 7.7 bin ton ile İran en büyük tedarikçi olurken, onu Avusturya (7,32 bin ton) ve Rusya (6,6 bin ton) takip etti.

ABS plastik ithalatı %24 artışla 165 bin tona yükselerek son yirmi yılın en yüksek seviyesine ulaştı. 95,93 bin tonla Güney Kore en büyük tedarikçi olurken, onu Tayvan (20,73 bin ton) ve Suudi Arabistan (15,75 bin ton) takip etti.

Polietilen tereftalat (PET) ithalatı, yerel üreticilerin artan arzı nedeniyle %54 düşüşle 143 bin tona geriledi. Yurtdışı şişelenmiş PET alımları yıl içinde %64 azalarak 59 bin tona geriledi. 34,78 bin ton ile Çin en büyük tedarikçi olurken, onu Malezya (8,9 bin ton) ve Hindistan (3,39 bin ton) izledi. Türkiye PET tekstil ithalatını bir önceki yıla göre %42 azaltarak 84 bin tona düşürürken, Çin 44,84 bin ton tedarik etti, onu Malezya (16,99 bin ton) ve Endonezya (5,92 bin ton) izledi.

Yerli üretim

Türk sanayisi geleneksel olarak polimer hammaddelerinin dış tedarikine bağımlı olmuştur. Ülkenin tek dikey entegre petrokimya şirketi olan Petkim, polimer hammaddeleri ve diğer kimyasal ürünler üretmektedir. Petkim, yurt içi pazar payını %12 olarak tahmin etmektedir.

Türk Plastik Sanayicileri Araştırma, Geliştirme ve Eğitim Vakfı'na (PAGEV) göre, 2023 yılında tüm yerel şirketler 1,014 milyon ton çeşitli polimer üretti.

On yılın sonunda, zayıf polimer üretim tabanı ile ilgili durum, en azından polipropilen segmentinde önemli ölçüde değişebilir. Şu anda Türkiye'de, polipropilen ithalatını durdurmasa bile, dış alım ihtiyacını önemli ölçüde azaltacak büyük projeler uygulanmaktadır.

Ceyhan Polipropilen Üretim, 2025 yılına kadar Ceyhan Sanayi Bölgesi'nde (Adana ili) yıllık 472.500 ton polipropilen kapasiteli bir tesis kurmayı vaat ediyor. 1,7 milyar dolarlık proje iç talebi karşılamayı amaçlıyor, ancak limanlara yakınlığı ihracat beklentilerini de artırıyor.

Bu yılın Şubat ayında Bayegan şirketinin Hatay ilinde bir propan dehidrojenasyon ünitesi ve bir polipropilen üretim kompleksi inşa etmeyi planladığı öğrenildi. Üretim kapasitesi yılda 450.000 ton olacak ve ABD'li lisansör Lummus'un teknolojisini kullanacak. Projenin hayata geçeceği tarih ve diğer ayrıntılar henüz bilinmiyor.

Türk polipropilen üreticileri, Honeywell'in son nesil Oleflex teknolojisini kullanarak SASA Polyester Sanayi A.Ş. tarafından Yumurtalık'ta kurulacak dünyanın en büyük propan dehidrojenasyon tesisinden hammadde alacak. Yılda 1 milyon ton propilen üretebilecek olan tesisin 2026 yılında faaliyete geçmesi planlanıyor. Proje, üretim tesisleri ile sıvı ve konteynerli yükler için bir liman inşasını içermektedir.